In aanloop naar de verkiezingen van het Europees Parlement heeft de Rijksoverheid haar campagne voor desinformatie en nepnieuws geïntroduceerd. De campagne wil mediawijsheid bevorderen in onze maatschappij waarin vrijheid van meningsuiting en persvrijheid een groot goed is. Nepnieuws en desinformatie kunnen ontwrichtend werken en maken het belangrijk om te checken waar nieuws vandaan komt en wie er belang bij heeft.
Nepnieuws heeft al geleid tot grote problemen in andere landen en kan ertoe leiden dat er geld verdiend wordt ten koste van anderen of dat iemand, een groep mensen, een organisatie of land beschadigd. Het is daarom van belang om kritisch te blijven en nieuwsgierig naar waar het nieuws vandaan komt. Dit hangt nauw samen met integriteit en fakenieuws waarmee organisaties te maken hebben. Hoe vaak zien we voorbeelden voorbijkomen van fakenieuws en niet integer handelen? Wat mogen we hierin nog geloven?
Wat is integriteit?
Integer handelen wordt vaak genoemd als een kernwaarde van een organisatie, waarbij centraal staat dat medewerkers doen waarvoor ze aangesteld zijn en daarbij ook kunnen verantwoorden wat ze doen. Een integere organisatie is een organisatie die vertrouwen geniet en waar men graag zaken mee doet. Het zijn organisaties die eerlijkheid, transparantie en betrouwbaarheid uitstralen en geen fakenieuws en desinformatie verspreiden.
Integriteitskwesties, fakenieuws en desinformatie binnen organisaties
Integriteitskwesties, fakenieuws en desinformatie komen regelmatig voor in organisaties. Denk hierbij aan verhalen dat men gesjoemeld, gefraudeerd, onjuiste of onvolledige informatie verstrekt heeft of onjuiste feiten weergegeven heeft. Desinformatie (onbelangrijk nieuws) en fakenieuws (eenzijdig of nepnieuws) zijn heel manipulatief. Deze informatie kan ertoe leiden dat je niet meer weet wat je nog mag geloven en wie je nog mag geloven. Integriteit gaat meer over het moedwillig verspreiden van desinformatie en fakenieuws uit eigen belang, positieversterking of bedrijfsbelang. Bijvoorbeeld een medewerker die zich alle rechten toebedeeld in een automatiseringssysteem om op de hoogte te blijven van uitingen van de directie of een directiesecretaresse die notulen van vergaderingen verstrekt met gevoelige informatie. De vraag is: hoe gaat men daar mee om?
Wat kunt u als financieel professional in uw organisatie hierin bijdragen?
Gedrag in een organisatie wordt beïnvloed door zeven factoren. Dit zijn helderheid, voorbeeldgedrag, uitvoerbaarheid van gestelde doelen, betrokkenheid, transparantie, bespreekbaarheid, handhaving van gedrag. Om gedrag te beïnvloeden zouden organisaties bij kunnen dragen door een faciliterende rol te spelen. Denk hierbij aan realistische doelen, voldoende controles en heldere processen. Daarnaast kunnen er randvoorwaarden worden gesteld om helder te communiceren, goed gedrag te belonen en sanctioneren van niet integer gedrag.
Professionals hebben een voorbeeldfunctie in integer handelen zonder fakenieuws en desinformatie te verspreiden. Integriteit moet zichtbaar zijn in woord en daad om geloofwaardig over te komen en aan te geven dat integriteit een kernwaarde is die wordt nageleefd. Zorg dus voor een eerlijk en realistisch verhaal, geef een juiste weergave van feiten en informatie. Ook het nakomen van afspraken en je niet laten manipuleren of chanteren zijn belangrijk. Oftewel wees je bewust van je eigen rol en de maatschappelijke rol die je hiermee uitdraagt!
Auteur: Linda van Vemde, voorzitter Financials For Financials en als financieel interimmanager verbonden aan HighQ.